รายงานพิเศษ..วันรัฐธรรมนูญ

เป็นเวลา 81 ปีมาแล้วที่ประเทศไทยมีรัฐธรรมนูญใช้ หลังเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2475 เกิดอะไรขึ้นกับรัฐธรรมนูญไทยในช่วงที่ผ่านมา

วันนี้เมื่อ 81 ปีที่แล้ว เป็นวันที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม ฉบับถาวร เพื่อเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ ภายหลังคณะราษฎรเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์เป็นระบอบกษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญ

แต่ในช่วงที่ผ่านมาแม้จะมีความพยายามในการแก้ไขรัฐธรรมนูญให้สอดคล้องกับหลักการปกครองในระบอบประชาธิปไตย แต่ที่กลับกลายเป็นการเพิ่มความขัดแย้งกับโครงสร้างอำนาจการเมืองไทย ทำให้รัฐธรรมนูญถูกฉีกโดยคณะรัฐประหารถึง 8 ฉบับ จากทั้งหมด 18 ฉบับ

ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับรัฐธรรมนูญของประเทศต่างๆ อาทิ สหรัฐอเมริกามีรัฐธรรมนูญเพียงฉบับเดียว มีเนื้อหาเพียง 7 มาตรา จนกระทั่งผ่านมา 225 ปี มีการปรับปรุงแก้ไขบางบางมาตราให้ทันสมัย รวม 27 ครั้งเท่านั้น แต่ไม่เคยมีการฉีกรัฐธรรมนูญ หรือ ยกเลิกทั้งฉบับ ขณะที่อังกฤษ ประเทศแม่แบบของระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา แต่ไม่มีรัฐธรรมนูญที่เป็นลายลักษณ์อักษร มีเพียงหลักการปกครองที่กระจายอยู่ตามกฎหมายและคำพิพากษาต่างๆ รวมทั้งธรรมเนียมปฏิบัติ

ในขณะที่รัฐธรรมนูญของไทย มีการแก้ไขเพิ่มเติมหลายครั้ง เพื่อเพิ่มรายละเอียดให้สอดคล้องกับยุคสมัย อาทิ การให้คุ้มครองสิทธิเสรีภาพ การตรวจสอบการคอร์รัปชัน การเพิ่มอำนาจให้องค์กรอิสระ ทำให้รัฐธรรมนูญฉบับหลังๆมีความหนามากขึ้น โดยเฉพาะรัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 มีความยาวถึง 44,000 คำ ซึ่งกลับยิ่งทำให้เกิดข้อถกเถียงถึงความหมายของบทบัญญัติในหลายมาตรา เช่น ข้อเสนอการใช้มาตรา 3 เรื่องอำนาจอธิปไตยของปวงชน ในการตั้งสภาประชาชน หรือ การใช้มาตรา 7 ขอนายกฯพระราชทาน และหลายครั้งก็นำไปสู่การให้ศาลรัฐธรรมนูญตีความ

อย่างไรก็ตาม รัฐธรรมนูญคงไม่สามารถแก้ปัญหาทางการเมืองหรือสร้างประชาธิปไตยได้ทั้งหมด ยังต้องอาศัยพัฒนาการของทุกภาคส่วน โดยเฉพาะการมีส่วนร่วมจากภาคประชาชนให้มีความตื่นตัวต่อประชาธิปไตย